जमाल खसोग्गीको हत्या, साउदी राजकुमार र सिआइएको निष्कर्ष

खाडी क्षेत्रमा बस्ने धेरैलाई थाह छ, साउदी अरेबियामा कस्तो सम्म हुन्छ भनेर । कट्टर मुस्लिम राष्ट्र र त्यसमाथि राजतन्त्र छ त्यहाँ । राजदरबारबाट गरिने जस्ता कामहरु पनि स्वीकार गर्नु पर्ने बाध्यता छ साउदीका जनतालाई । अमेरिकाको नजिकको सहयोगी राष्ट्रको रुपमा रहेकोले छिमेकी राष्ट्रहरु समेत साउदी अरेबियासंग पौंठेजोरी खेल्न चाहंदैनन ।
त्यहाँका राजकुमार मोहम्मद बिन सलमान हुन् जसलाई एमबीएस पनि भनिन्छ । उनको अमेरिकी रास्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंपका ज्वाईं जरेड कुसनरसंग राम्रो सम्बन्ध छ । ट्रंप र कुसनरले ठान्छन कि सोहि सम्बन्धका कारण साउदी अरेबिया र अमेरिका बिचमा करिव एकसय दस बिलियन डलरको हतियार सम्झौता सम्पन्न हुन सकेको हो । एमबीएसको उमेर जम्मा ३३ बर्ष छ र उनले साउदी अरेबियाका ठुलाठुला पदहरुमा नेतृत्व गर्छन । बढी कडा नियम भएको मानिने साउदी अरेबियामा त्यसलाई अलि समयानुकुल गराउन उनको भूमिका छ भन्ने कतिपयले विश्वास गर्छन । महिलाहरुलाई गाडी चलाउन पाउने कानुन उनैको अग्रसरतामा निर्माण भएको मानिन्छ ।

विश्लेषण: लेखनाथ गौतम

एमबीएसले जेजति गरेको भनेर प्रचार गरिए पनि उनी धेरै कारणले आलोचित छन् । बिशेष गरी यमनमा गरिएको हमला र त्यसले सिर्जना गरेको त्रासदीले उनलाई मानव अधिकार उल्लङ्घन गर्नेहरुको सुचिमा राखिएको छ । एम्नेस्टी इन्टरनेसनलले साउदी अरेबियामा हुने मानव अधिकारका घटनाहरुमा परोक्ष रुपमा यिनै राजकुमारलाइ दोषी ठहर्याउने गरेको छ ।
२०१७ मा एमबीएस राजकुमार घोषित भए पछि अमेरिकी रास्ट्रपति ट्रंपले उनलाई फोन गरेर बधाई दिएका थिए । वर्तमान अमेरिकी रास्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंप परिवार र साउदी राजाको परिवार बीचको सम्बन्ध शंकास्पद रहँदै आएको छ । टर्की स्थित साउदी दुताबासमा वासिंटन पोस्टका पत्रकार जमाल खसोग्गीको दर्दनाक तरिकाले हत्या गरिए पछि पनि अमेरिकी रास्ट्रपति ट्रंपले साउदी राजकुमारको पक्षमा आफ्नो विचार राख्दै आएका थिए ।
यतिबेला अमेरिकी संचार माध्यममा खसोग्गी हत्याको खुलासाले भरिएको छ । एउटा व्यक्ति दुताबास भित्र सरकारी कामले छिर्छ तर उसलाई त्यहीं भित्र मारेर टुक्रा टुक्रा पारेर फालिन्छ भने पक्कै त्यसमा ठुलै माछाको हात हुन्छ । सानोतिनो गिरोह वा समुहले त्यस्तो हर्कत गर्न सक्ने कुरै भएन । साउदी जस्तो अत्यन्त अनुदार शासन प्रणालीमा राजा वा राजकुमारको जानकारी बिना विदेश स्थित दुताबास भित्र मान्छे हत्या हुन सक्ने कुरामा कसैलाई विश्वास थिएन ।
आफ्नी हुनेवाली पत्नीलाई बाहिरै छोडेर भित्र पसेका जमाल लामो समय बाहिर ननिस्केपछि मंगेतरले टर्कीका प्रहरीलाई खबर गरेकी थिइन । शुरुमा खसोग्गी सेवा लिएर बाहिर निस्केको जिकिर गरियो । उनीजस्तै शारीरिक बनावटको मान्छेलाई बाहिर निस्केको भिडियो समेत सार्बजनिक गरियो । त्यसपछि पनि पटक पटक दुताबास भित्र हत्या गरिएको कुरा लुकाइयो । अन्त्यमा टर्की सरकारले यसलाई आफ्नो हातमा लियो र यसको छानबिन शुरु गर्यो । त्यसपछि जमाललको हत्या दुताबास भित्र भएको कुरा पुस्टि भयो । साउदी अरेबियाबाटै जमाललाई मार्न १५ जनाको टोली अंकारा पुगेको थियो ।
धेरै प्रमाण र प्रश्नहरुले यो हत्यामा राजकुमार एमबीएसको संलग्नता देखाएका थिए । तर साउदी सरकार र अमेरिकी रास्ट्रपतिले यसलाई अस्विकार गर्दै आएका थिए । साउदी राज परिवारको आलोचना गरेका जमालको हत्यामा एमबीएसको संलग्नता नरहेको भन्दै अरुलाई नै बलिको बोको बनाउने रणनीति अनुसार दुताबासका साना कर्मचारीहरुलाई कारबाहीको नाटक समेत मन्चन गर्न शुरु गरिसकिएको थियो ।
घटनामा संलग्न भए नराम्रो हुने चेतावनी दिए पनि अमेरिकी रास्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंपले उनीहरुलाई बचाउन हरदम प्रयास गरेका थिए ।

तर यतिबेला भने परिस्थिति पुरै बद्लिएको छ । अरुलाई बलिको बोको बनाउने अभियानमा रहेको साउदी राजपरिवारलाइ सीआइएको रिपोर्टले बज्रपात गरिदिएको छ । केहि दिन अघि मात्र वासिंगटन पोस्टलाइ आफ्नो छानबिनको निस्कर्ष उपलब्ध गराउंदै सीआइएले उक्त घटनाको योजनाकार एमबीएस नै रहेको जनाएको छ । टर्कीका अधिकारीहरुले उपलब्ध गराएका प्रमाण र अमेरिकी सुरक्षा अधिकारीहरुको हवाला दिंदै सीआइएले उक्त निर्क्यौल निकालेको हो । अमेरिकी रास्ट्रपतिले यो रिपोर्टलाइ अपरिपक्व भनेर आलोचना गरेका छन् भने साउदी सरकारले यसलाई झुठो भएको जनाएको छ ।