ब्रेट क्याभनाको पृष्ठभूमि फेरी जाँचिने: नियुक्ति माथिको भोटिंग एक हप्ता सर्यो

हामी भन्छौं, नेपालको राजनीति विभाजित छ । चुनावका कुरा गर्दा होस् वा बिकासका कुरा गर्दा वा राजनीतिका कुरा गर्दा होस् हामी अमेरिकालाई उदाहरण दिने गर्छौं । तर बास्तवमा हेर्दा अमेरिकाको राजनीति त्यति सफा छैन । हामी नेपालका नेताहरुलाई जनताको इच्छा बिपरित मनपरी गरेको आरोप लगाउने गर्छौं । नेता भनेको त अमेरिकाका जस्तो हुनुपर्छ भन्छौं । तर अमेरिकाका अधिकांश राजनीतिज्ञहरु जनताको इच्छा अनुसार होइन, चन्दादाताहरुको इच्छा अनुसार नीति नियम बनाउछन । यहाँका दुइ राजनीतिक दलहरु बीच गहिरो खाडल छ । संसदमा ठुलो महत्वका प्रस्तावहरु जानै सक्दैनन् । गए भने पनि पास हुन सक्दैनन् ।

उदाहरणको लागि यतिबेला सर्बोच्च अदालतका न्यायाधिश नियुक्तिको लागि सिनेटमा छलफल चलेको छ । त्यसभित्रको राजनीति हेर्ने हो भने आस्चर्यलाग्दो छ । प्रस्तावित गरिएका व्यक्ति ब्रेट क्याभनाको नियुक्ति सिनेटले पास गर्नै लाग्दा उनी माथि यौन हिंसा गरेको आरोप लाग्यो । करिव ३६ बर्ष अघि भएको भनिएको उक्त घटनामा क्याभनाले आफु संलग्न नभएको भन्दै स्पस्ट शब्दमा अस्विकार गरे । आरोपित र आरोपी बीच करिव १० घण्टा सिनेटरहरुले प्रश्न गरे । तर दुवै जनाले आफ्नो तर्क पेश गरे । सिनेटरहरु निर्णयमा पुग्न सकेनन । पार्टी लाइनमा स्पस्ट विभाजित सिनेटरहरु आफ्नो भोट परिबर्तन गर्ने अबस्थामा पुगेनन् ।
कुनै पनि कानुनी प्रस्ताव सिनेटको पूर्ण मिटिंगमा भोटिंगमा लैजान सिनेटरहरुको कानुनी समितिमा पास हुनु पर्छ । उक्त समितिमा ११ जना रिपब्लिकन र १० जना डेमोक्र्याट छन् । पूर्ण मिटिंगमा लैजान कमसेकम ११ जनाले स्वीकृति दिनु पर्छ । सिनेटको कानुनी समितिको २८ सेप्टेम्बरमा बसेको बैठकमा भोट गरेर पूर्ण बैठकमा लैजाने प्रस्ताव समितिका प्रमुख चक ग्रास्लीले प्रस्तुत गरे । ३ जना महिलाहरुले क्याभनामाथि गम्भीर आरोप लगाउँदा पनि प्रक्रिया रोकेर अनुसन्धान गर्नु पर्ने डेमोक्र्याटहरुको माग रिपब्लिकनहरुले पुरा गरेनन । मध्यमार्गी मानिएका एरिजोनाका सिनेटर जेफ फ्लेकले समेत स्वीकृति दिने आसय व्यक्त गरे ।

जब फ्लेक मतदान गर्न हलतर्फ जाँदै थिए, उनलाई दुइजना महिलाहरुले रोके जो यौन हिंसाका शिकार थिए । उनीहरुले जेफ फ्लेकलाइ तीन तीन जनाले यस्तो आरोप लगाउँदा पनि क्याभनाको समर्थनमा भोट हाल्न जान लागेको भन्दै आक्रोश पोखे । जेफ फ्लेक रास्ट्रपति ट्रंपका कतिपय नैतिक आचरणको कटु आलोचक हुन् । सर्बोच अदालतको न्यायाधिश जस्तो जिन्दगीभरको लागि नियुक्ति हुने पदमा यति धेरै व्यक्तिहरु द्वारा आरोपित व्यक्तिको गहिराइमा पुगेर अनुसन्धान नगरी मतदानमा जानु हुन्न भन्दै एफबीआइको अनुसन्धानको लागि माग गरे । एफबीआइको अनुसन्धान नभएको अबस्थामा आफुले हुन्छ भन्ने पक्षमा भोट हाल्न नसक्ने जनाउ दिए पछि रिपब्लिकनहरु एफबीआइलाइ अनुसन्धानको लागि रास्ट्रपतिलाइ अनुरोध गर्न बाध्य भए । अन्तत: प्रक्रिया एक हप्ता रोकेर अनुसन्धान गर्ने कुरा भयो ।

विश्लेषण: लेखनाथ गौतम

रमाइलो कुरा के छ भने क्याभनालाइ नियुक्त गर्न दक्षिणपन्थीहरुले करोडौं डलर खर्च गरेका छन् । उनलाई सर्बोच्च अदालतको न्यायाधिश बनाउने उनीहरुको दशकौं देखिको अभियान हो । त्यसैको लागि उनीहरुले आन्तरिक तयारी गरेका थिए । अर्को तर्फ उनको नियुक्ति बदर गर्न उदारवादीहरुले पनि करोडौं खर्च गरे । उनका साना साना कुराहरु बाहिर ल्याइए । उनले लेखेका लेखहरु, उनले गरेका निर्णयहरु र उनले बिभिन्न अबसरमा बोलेका कुराहरु प्रसारण गरिए । महिला अधिकारबादीहरुले उनी महिलाको प्रजनन अधिकारको सम्मान नगर्ने भनेर आलोचना गरे । यसले उनको नियुक्ति प्रक्रियालाई झनै गाह्रो बनायो ।

त्यसो त क्याभनालाइ नियुक्त गर्न रिपब्लिकनहरुले पनि हतारो गरेकै हुन् । यतिबेला सर्बोच्च अदालतमा ४ जना उदार र ४ जना परम्पराबादी न्यायाधिशहरु छन् । जुलाईमा अबकास लिएका एन्थोनी केनेडी स्वतन्त्र थिए । उनले कहिले दक्षिणपन्थीहरुको पक्षमा त कहिले उदारबादीहरुको पक्षमा फैसला गरेका थिए । तर क्याभना नियुक्त भए पछि ५ जना परम्पराबादी र ४ जना उदारवादी हुने भएकोले ठुला मुद्धाहरुमा परम्पराबादी निर्णय हुनसक्ने भयले उदारवादीहरुले उनलाई रोक्न साम, दाम, दण्ड, भेद प्रयोग गरे । गोप्य राख्न आग्रह गरिएको डाक्टर फोर्डको यौन हिंसा सम्बन्धि चिट्ठी मिडिया सामु चुहाइयो । फलस्वरूप संसार सामु डाक्टर फोर्ड र ब्रेट क्याभनाले सफाई दिनु पर्यो ।
अब क्याभनाको नियुक्ति एक हप्ताको लागि सरेको छ । यस बिचमा अन्य अभियोगहरु समेत आउने सम्भावना छ । तर एफबीआइले पनि एक हप्तामै राम्रोसंग यी कुराहरुको अनुसन्धान सक्छ भन्ने कुनै ग्यारेन्टी छैन । तर पनि यौन हिंसाको आरोप लागेको एक व्यक्ति सर्बोच्च अदालतको आजीवन न्यायाधिश हुने अवस्था एक हप्ता पर सरेको छ । संगसंगै डाक्टर फोर्डको आरोप सहि देखियो भने ब्रेट क्याभनाको सर्बोच्च अदालतको न्यायाधिश हुने सपना तुषारापात हुने आंकलन गर्न सकिन्छ ।