चीनले पनि अमेरिकी सामानमा कर लगाउने: व्यापार युद्धको त्रास

अमेरिकाको रास्ट्रपतिमा डोनाल्ड ट्रंपको नियुक्ति पछि बिस्व जगत अब के होला भन्ने दुबिधा र अन्योलमा थिए । करिव ३०० बर्ष लगाएर बनाएको गौरवपूर्ण इतिहास र आर्थिक उन्नतिको जगमा उभिएर र त्यसैको अधिकतम प्रयोग गरेर बिलिनियर बनेका ट्रंप रास्ट्रपतिको उम्मेदवारको रुपमा फरक रुपमा प्रस्तुत भएका थिए । उनले अमेरिकाले गरेका सम्पूर्ण व्यापार सन्धि र सम्झौताहरु खारेज गर्ने, मेक्सिकोको सीमामा पर्खाल लगाउने, मुसलमानहरुको प्रबेशमा कडाइ गर्ने जस्ता अहिले सम्म अमेरिकाले अंगाल्दै आएका नीतिहरुमा परिबर्तनको घोषणा गरे । त्यसैको फलस्वरूप वाशिंटन डिसी संग रुस्ट अमेरिकी जनतालाइ ट्रंपको नाराले आकर्षित गर्यो ।
लामो समय देखि अमेरिकामा मुसलमान फोबिया हावी हुँदै गएको थियो । २००३ मा न्यु योर्कमा भएको आत्मघाती हमला पछि अमेरिकामा मुसलमान बिरोधि जनमत बढ्दै गएको थियो । त्यहि जगमा ट्रंप अमेरिकी रास्ट्रपति बने ।
बितेको एक बर्ष अमेरिकी समाजमा तिब्र रुपमा धुर्बिकरण भयो । थुप्रै सामाजिक मुद्धाहरुमा ट्रंपको कथित अनुदारबादी नीति लागु गरिए । अन्तररास्ट्रिय क्षेत्रमा समेत ट्रंपले हमला शुरु गरे । मुसलमान बाहुल्य देशहरुबाट मानिस आउन प्रतिबन्ध लगाउने, इरानसंगको सम्झौता खारेज गर्ने, नाफ़्टा खारेज गर्ने जस्ता काम उनले ठुलो बिरोधका बाबजुद गरे । अमेरिकाको ठुलो आर्थिक प्रभावको कारण कतिपय देशहरुले त्यसलाई प्रतिकार गर्न सकेनन । ट्रंप झन् अनुदार बन्दै गए ।

ट्रंपले रसिया बाहेक सबैलाई आक्रमणको निशाना बनाए । चीन, जापान मात्र होइन आफ्नै छिमेकी देश मेक्सिको र क्यानडा देखि अमेरिकाले लडेका हरेक जसो युद्धहरुमा साझेदार बन्दै आएका बेलायत र अस्ट्रेलिया लाइ पनि गाली गरे ।
खुल्ला बजार र ब्यापारबाट अकुत सम्पति आर्जन गरेका ट्रंप सोहि व्यबस्थाको बिरुद्धमा अहिले अभियान शुरु गरेका छन् । गत हप्ता उनले विदेशबाट आउने स्टील र आल्मुनियममा कर लगाउने निर्णय गरे । त्यसपछि चीनबाट आउने १३०० वटा सामानहरुमा कर लगाउने घोषणा गरे । अप्रिल ४ बुधबार मात्र चीनले त्यसको जवाफमा अमेरिकाबाट चीनमा निर्यात हुने समानहरुमा $५० बिलियन अतिरिक्त कर लगाउने योजना अघि सारेको छ । यो घोषणा संगै अमेरिकाको शेयर बजारमा भारी गिरावट आएको छ । यो चिनिया कदम संगै बिस्वमा ब्यापार युद्धको आशंका बढेको छ ।

दुवै देशले बिदेशी सामानहरुमा कर बढाउने घोषणा गरे पनि त्यो कार्यान्वयनमा आउन भने करिव दुइ महिना लाग्नेछ । त्यो बिचमा सम्पर्क र सम्झौताहरु मार्फत समस्या समाधान गर्न सकिनेमा चिनिया अधिकारीहरु बिस्वस्त छन् । अमेरिकी समान बिरुद्धको कर ब्यापार युद्धको शुरुवात गर्नु भएको नभई हामी कमजोर छैनौं भन्ने संदेश दिन गरिएको एक चिनिया अर्थशास्त्रीले भनेका छन् । यो दुइ महिनामा कुनै निष्कर्षमा पुग्न सकिएन भने व्यापार युद्धको शुरुवात हुन सक्छ ।

सन् १९३० मा सिनेटर स्मूथ र प्रतिनिधि हउलीले प्रायोजन गरेको २० हजार बिदेशी समानहरुमाथि कर लगाउने प्रस्ताव गरेपछि व्यापार युद्धको शुरुवात भएको थियो । अमेरिकी उद्योग र सामानहरुको संरक्षण गर्न ल्याइएको उक्त कानुनले अरु राष्ट्रहरुलाई पनि आफ्ना उद्योगहरुको संरक्षण गर्न दवाव पर्यो । फलस्वरुप अमेरिका ग्रेट डिप्रेसनमा फस्न पुग्यो । त्यो असर अमेरिकालाई अर्को ८० बर्षसम्म व्यहोर्नु पर्यो । अहिले अमेरिकाले शुरु गरेको बिदेशी सामानहरुमा कर लगाउने निर्णयले अरु देशले पनि त्यसमा प्रतिक्रिया जनाउने र बिस्व अर्थतन्त्रमा नराम्रो असर पर्ने र त्यसको मार अमेरिकालाई बढी पर्ने अर्थशास्त्रीहरु बताऊँछन् ।